Τρίτη, Νοεμβρίου 30, 2010

Αντίλογος στον "Καλλικράτη" (1)



Ξεκινάμε σήμερα μια σειρά αναρτήσεων με θέμα την κριτική στο σχέδιο "Καλλικράτης" όπως αυτή διατυπώθηκε στην εξαιρετική εργασία που ακολουθεί της KINHΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΑΣΤΑΚΟΥ
ΔΕΕ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ-ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ΣΤΟΝ « ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σ’ όλη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια λαμβάνονται πρωτοβουλίες και επιχειρούνται Μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Αυτοδιοίκησης. Απ’ το 1998 με το «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινωνικού Χώρου» μέχρι το 2007 με την «Εδαφική Ατζέντα της Ε.Ε. προς μια περισσότερο Ανταγωνιστική και Βιώσιμη Ευρώπη των διαφοροποιημένων Περιφερειών» και τον «Χάρτη της Λειψίας», τα κίνητρα και το περιεχόμενο των Μεταρρυθμίσεων αφορούν στην ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. και την προετοιμασία μιας Ευρώπης των Περιφερειών με την υποβάθμιση του Εθνικού Παράγοντα.
Απ’ τα πρώτα χρόνια της συγκρότησης του Νεοελληνικού Κράτους επιχειρούνται διαρκείς Διοικητικές και Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις. Το Αυτοδιοικητικό πρόβλημα είναι πάντα επίκαιρο, οι επιχειρούμενες όμως κάθε φορά τομές δεν ανατρέπουν μια κυρίαρχη τάση (που αποτελεί και ιδεολογικό μηχανισμό συγκρότησης του κράτους) που είναι ο ογκούμενος υδροκεφαλισμός. Η συνεχής συσσώρευση κατοίκων στην πρωτεύουσα και τα αστικά κέντρα. Στην ουσία το πρόβλημα της συνεχούς αστικοποίησης δεν είναι βέβαια ελληνικό αλλά παγκόσμιο και σύμφυτο με το παγκόσμιο μοντέλο συσσώρευσης και ανάπτυξης. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 το 87% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί στις πόλεις. Αυτό από μόνο του οδηγεί σε ένα τεράστιο οικολογικό αδιέξοδο, αν αναλογιστεί κανείς τα προβλήματα διατροφής, ύδρευσης, ενέργειας, φυσικών πόρων, δημόσιου χώρου κ.λ.π που αυτό συνεπάγεται.
Α. Στη δύση της Νεωτερικότητας η επαπειλούμενη κατάρρευση στο οικολογικό πεδίο (φαινόμενο θερμοκηπίου, κλιματική αλλαγή, ερημοποίηση υπαίθρου κτλ.) και τα αδιέξοδα του οικονομικού και Αναπτυξιακού Μοντέλου που το ίδιο το Πολιτισμικό Υπόδειγμα της Νεωτερικότητας υπέβαλε, ανοίγουν μία παγκόσμια συζήτηση που επιχειρεί εναλλακτικές διεξόδους ταυτόχρονα στα πεδία της οικολογίας, της οικονομίας, της Ανάπτυξης, λύσεις και προτάσεις που αγγίζουν τα όρια διαφορετικών προτεραιοτήτων, αναγκών και αξιών δηλαδή νέων Πολιτισμικών Προτύπων.
Β. Ανάμεσα στα δυο κύρια οικονομικά ρεύματα (κρατισμό και ελεύθερη αγορά) επιχειρείται μια άλλη προσέγγιση με έμφαση στα μικρά τοπικά μεγέθη παραγωγής και άμεσα αποτελέσματα στον τρόπο οργάνωσης του βίου, την διοικητική συγκρότηση και το περιβάλλον.
Γ. Η ίδια η πολυποίκιλη και πολυαιτιακή κρίση του παγκόσμιου μοντέλου έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση «νησίδων» σκέψης και δράσης που αναζητούν και προτείνουν διεξόδους στις πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, όπως Κινήσεις Πολιτών, Οικολογικές ομάδες, Συνεταιρισμοί, Οργανώσεις Παραγωγών, Νέα Οικονομία κτλ. Στην Ελλάδα η τεράστια κοινοτιστική παράδοση και εμπειρία επικαιροποιείται και τροφοδοτεί γόνιμα τη συζήτηση.
Όλες αυτές οι συλλογικότητες που ανατέλλουν αποτελούν ένα καινοφανή τοπικό παράγοντα που αναζητά χώρο και ρόλο.
Δ. Τέλος η πραγματικότητα του Διογκωμένου Γραφειοκρατικού Κράτους που δυσκολεύεται όχι μόνο να αντιμετωπίσει στοιχειώδη ζητήματα διαχείρισης αλλά και να αναπαραχθεί το ίδιο, δημιουργεί την αναγκαιότητα μιας ευρείας Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Με βάση αυτούς τους 4 πυλώνες θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση της Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης σ’ αντίθεση με την αφετηρία του «Καλλικράτη», που εκκινεί ( όπως θα δούμε) μόνο απ’ την αναποτελεσματικότητα του κράτους και της Αυτοδιοίκησης αγνοώντας και το πολιτικό περιεχόμενο της Ευρωπαϊκής Αυτοδιοικητικής κατεύθυνσης και την Ιστορική συγκυρία και τα υπό διαμόρφωση συλλογικά υποκείμενα.

ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Το Ελληνικό κράτος συγκροτείται σαν ένα κεντρικό, Γραφειοκρατικό μόρφωμα που αναπαράγεται διαρκώς διογκούμενο. Η αναπαραγωγή στο ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο απαιτεί την ίδια Κεντρική Γραφειοκρατική Δομή και στους μηχανισμούς αναπαραγωγής της ιδεολογίας και της Πολιτικής. Έτσι, εκτός των άλλων, απαιτεί πολιτικά κόμματα Διαχείρισης με την ίδια Κρατική, Κεντρική, Γραφειοκρατική Δομή.
Η λειτουργία αυτού του πολυπλόκαμου μορφώματος είναι η διαρκής επέκτασή του και η ενσωμάτωση όλων των θεσμών και μηχανισμών απ’ το κέντρο προς την Περιφέρεια. Δημιουργεί λοιπόν μια πυραμίδα Διαχείρισης με φυγόκεντρη κατεύθυνση. Αυτή η διαδικασία είναι η Αποκέντρωση.
Η διαχειριστική Πυραμίδα συντηρεί ένα πελατειακό σύστημα σε επάλληλους κύκλους. Κάθε Μεταρρύθμιση , σε κάθε τομέα ,μέχρι ένα σημείο, συντηρούσε αυτό το τέρας. Έτσι αν δει κανείς όλες τις Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις απ’ το 1912 και μετά θα παρατηρήσει πως το κέντρο βάρους όλων είναι το εκλογικό σύστημα και το μοντέλο Αντιπροσώπευσης που συνδέει ασφαλέστερα την «Αυτοδιοίκηση» με το Κέντρο. (περισσότερα για μια ιστορική αναδρομή στα αυτοδιοικητικά συστήματα βλ. στη «Μελέτη για το σύστημα Διακυβέρνησης των νέων πρωτοβάθμιων ΟΤΑ»).
Καταλαβαίνουμε απ’ όλα τα παραπάνω το «μαράζωμα» της υπαίθρου είναι αναγκαία συνθήκη επιβίωσης του γραφειοκρατικού τέρατος και της πελατειακής, διαχειριστικής πυραμίδας.
Εδώ, όμως, διαμορφώνεται μια αντίφαση:
Αυτό το πελατειακό, αποκεντρούμενο σύστημα σχηματίζεται με αναφορά  στο Κέντρο, δηλαδή συντηρεί και αναπαράγει μια Κεντρική διόγκωση συσσώρευσης κεφαλαίων, υπηρεσιών, αγαθών, ιδεών κ.λ.π. Όμως η Διαρκής διόγκωση το έκανε από ένα σημείο και μετά δυσλειτουργικό.
Έτσι η προσπάθεια απ’ το ’80 και μετά να δοθούν αρμοδιότητες και εξουσίες Περιφερειακά (προκειμένου να ενσωματωθεί), οδήγησε στην Αυτονόμηση απ’ την πυραμίδα των Τοπικών Παραγόντων- διαχειριστών (μιας και έπαψε η αναφορά στο Κέντρο. Η Αυτονόμηση του Πολιτικού Προσωπικού, στην Περιφέρεια, αφ’ ενός ακυρώνει την επέκταση της Κεντρικής Εξουσίας και την ενσωμάτωση της Περιφέρειας, αφ’ ετέρου ακυρώνει την δυνατότητα γνήσιων Αυτοδιοικητικών συγκροτήσεων.
Αυτή είναι μια Δομική Αντίφαση που καθορίζει διαρκώς και συνεχώς όλο το Διοικητικό Σύστημα.
Η λύση αυτής της αντίφασης απαιτεί μια Δομική αλλαγή που δε μπορεί να είναι άλλη από την αντιστροφή της Πυραμίδας.
Έτσι λοιπόν, οποιαδήποτε Μεταρρύθμιση δεν έχει σαν πυρήνα την αντιστροφή της Διοικητικής Πυραμίδας θα αναπαράγει την πολιτική της «Αποκέντρωσης» (μ’ ότι εξηγήσαμε πως αυτό σημαίνει και με την Δομική αντίφαση που σέρνει) ενάντια στην Αυτοδιοίκηση.

(Συνεχίζεται)

Δεν υπάρχουν σχόλια: